Dấu hiệu nhận biết rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt | Safe and Sound

Dễ tức giận, mất tập trung, bức bối tay chân, đau đầu mệt mỏi,... là các triệu chứng tiền kinh nguyệt mà phần lớn nhiều phụ nữ gặp phải. Hội chứng cảm xúc tiền kinh nguyệt xảy ra với hầu hết phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nhưng những hệ luỵ của nó không hề đơn giản. Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt là một dạng nghiêm trọng của hội chứng tiền kinh nguyệt.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt là gì?

Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (Premenstrual Dysphoric Disorder - PMDD) là vấn đề tâm lý chỉ gặp ở phái đẹp. Chứng bệnh này có thể bị nhầm lẫn với hội chứng tiền kinh nguyệt (Premenstrual Syndrome - PMS) xảy ra trước khi đến kỳ kinh nguyệt với đặc điểm là các triệu chứng khó chịu về thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt có mức độ nhẹ hơn nhiều so với rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt

Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt là một dạng rối loạn tâm thần có liên quan đến hormone estrogen và progesterone. Sự thay đổi của hormone trong chu kỳ kinh nguyệt chính là nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng này. Rối loạn này thường xảy ra trong giai đoạn hoàng thể (thời gian sau khi rụng trứng, kéo dài từ 10 – 14 ngày và kết thúc trước khi chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu). Các triệu chứng sẽ diễn ra trong 1 – 2 tuần và thuyên giảm sau 2 – 3 ngày khi kỳ kinh bắt đầu. 

2. Tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt

1. Trong phần lớn các chu kỳ kinh nguyệt, ít nhất có 5 triệu chứng xuất hiện trong tuần cuối của chu kỳ, khá lên trong vài ngày sau khi hành kinh và ở mức độ tối thiểu hoặc hết các triệu chứng ở tuần sau hành kinh. 

 

Ảnh 1: Người bệnh dễ tức giận, giảm khả năng tập trung, mệt mỏi,...

1. Có 1 (hoặc nhiều hơn) trong số các triệu chứng dưới đây:

1. Cảm xúc dao động đáng kể (ví dụ: thay đổi tâm trạng nhanh, đột nhiên cảm thấy buồn, tăng nhạy cảm với những từ chối).
2. Tăng kích thích hoặc tăng xung đột với người khác.
3. Khí sắc trầm rõ rệt, cảm giác vô vọng hoặc những ý nghĩ chống lại chính mình.
4. Tâm trạng lo âu, căng thẳng rõ rệt và/hoặc cảm giác bị kích động hoặc nguy khốn.

1. Cần phải có thêm ít nhất 1 trong số các triệu chứng dưới đây, kết hợp với 4 triệu chứng ở tiêu chuẩn B để cho đủ ít nhất 5 triệu chứng:

1. Giảm hứng thú đối với các hoạt động thường ngày (ví dụ: làm việc, học tập, gặp gỡ bạn bè, những sở thích cá nhân).
2. Cảm thấy khó tập trung.
3. Trạng thái bơ phờ, dễ mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng rõ rệt.
4. Thay đổi rõ rệt về khẩu vị; ăn nhiều hoặc quá thèm một loại thức ăn nào đó.
5. Ngủ nhiều hoặc mất ngủ.
6. Cảm giác bị vùi dập hoặc mất kiểm soát.
7. Các triệu chứng cơ thể như: vú bị mềm nhão hoặc căng lên, kết hợp với hoặc đau cơ hoặc tăng cân.

Chú ý: Các triệu chứng trong tiêu chuẩn A-C phải xuất hiện trong phần lớn các chu kỳ kinh nguyệt trong năm vừa qua.

1. Các triệu chứng liên quan rõ rệt với đau khổ hoặc gây cản trở công việc, học tập, các hoạt động xã hội thông thường hoặc mối quan hệ với những người khác (ví dụ: né tránh các hoạt động xã hội, giảm năng suất và hiệu quả lao động, học tập hoặc ở nhà).
2. Rối loạn không chỉ đơn thuần là sự trầm trọng thêm các triệu chứng của một rối loạn khác, dạng như rối loạn trầm cảm chủ yếu, rối loạn hoảng sợ, rối loạn trầm cảm dai dẳng (loạn khí sắc) hoặc rối loạn nhân cách (mặc dù nó có thể xuất hiện cùng với những rối loạn này).
3. Tiêu chuẩn A phải được qua theo dõi liên tục hằng ngày trong ít nhất là 2 chu kì liên tiếp (Chú ý: chẩn đoán được đặt là tạm thời trước khi có sự khẳng định như trên).
4. Các triệu chứng không thể quy cho hậu quả sinh lý của việc sử dụng chất (ví dụ: lạm dụng ma tuý, thuốc hoặc các liệu pháp khác) hoặc do một bệnh cơ thể khác (ví dụ: cường giáp).